W tym tygodniu wakacyjny nastrój przerywa smutna uroczysto¶æ. W pi±tek 13 sierpnia na ¶cianie Pa³acu Konopków w Wieliczce – g³ównej siedzibie krakowskiego Instytutu Pamiêci Narodowej, zostanie wmurowana pami±tkowa tablica po¶wiêcona Januszowi Kurtyce, prezesowi IPN, a wcze¶niej przez piêæ lat dyrektorowi oddzia³u IPN w Krakowie. Dlaczego akurat teraz, w ¶rodku wakacji? Bo gdyby nie katastrofa smoleñska to tego dnia prof. Kurtyka obchodzi³by swoje piêædziesi±te urodziny.
Smutne to bêdzie spotkanie dla tych wszystkich, którzy od lat znali Janusza. By³ ¶wietnym historykiem, sprawnym organizatorem, znakomitym mówc±. Za jego kadencji IPN sta³ siê najwa¿niejsz± z polskich instytucji, zajmuj±cych siê najnowsz± histori±. Ukaza³o siê kilkaset ksi±¿ek, zorganizowano kilkaset wystaw – w tym niemal w ca³ym kraju znakomite uliczne wystawy pod tytu³em „Twarze bezpieki”, prezentuj±ce fotografie i ¿yciorysy funkcjonariuszy Urzêdu Bezpieczeñstwa i S³u¿by Bezpieczeñstwa. Odby³y siê dziesi±tki sesji naukowych, setki wyk³adów, tysi±ce prelekcji w szko³ach. Ale najwa¿niejsz± prac± wykonan± w ci±gu prezesury Kurtyki by³o rozpoznanie archiwum bezpieki, licz±cego ponad 90 kilometrów akt, udostêpnienie go badaczom, a tak¿e ujawnienie tysiêcy funkcjonariuszy oraz tysiêcy ich tajnych wspó³pracowników. Ta gigantyczna praca by³a mo¿liwa tylko dziêki uporowi i determinacji Kurtyki.
Dzia³alno¶æ IPN psu³a humor wielu ludziom. Wielu sêdziom, profesorom, rektorom, duchownym, dziennikarzom, politykom. Tym wszystkim, którzy przez lata usi³owali ukryæ fakt, ¿e kiedy¶, w czasach komuny, donosili na swoich znajomych, podw³adnych, prze³o¿onych, s±siadów, czasem nawet przyjació³ i krewnych. Powsta³ wielki front wrogów IPN, wielki front dawnych donosicieli. Pod ich naciskiem Platforma przygotowa³a zmianê ustawy o IPN, której g³ównym celem by³o polityczne ubezw³asnowolnienie Instytutu oraz pozbawienie Kurtyki szansy na drug± kadencjê. G³osami Platformy i lewicy projekt przeszed³ przez Sejm i Senat. Ostatni raz widzia³em Janusza Kurtykê pod gmachem Senatu, w dniu, w którym przeg³osowano ustawê koñcz±c± okres ¶wietno¶ci IPN. By³ powa¿ny, ale zdecydowany walczyæ do koñca. By³o to w czwartek 8 kwietnia tego roku. Dwa dni pó¼niej delegacja lec±ca do Katynia z Prezydentem RP i wieloma osobisto¶ciami oraz dowódcami Polskiego Wojska zginê³a pod Smoleñskiem. W tej delegacji by³ równie¿ Janusz Kurtyka.
W pi±tek, w Wieliczce, bêdziemy go wspominaæ. IPN, jego dzie³o, idzie pod polityczn± gilotynê. Ale ta historia nie jest jeszcze zamkniêta. Nie s± wyja¶nione przyczyny katastrofy i obecny rz±d z pewno¶ci± ich nie wyja¶ni. W Krakowie s± te¿ inne rachunki do wyrównania. Janusz Kurtyka mia³ byæ pochowany w krypcie ko¶cio³a ¶wiêtych Piotra i Paw³a przy ulicy Grodzkiej. Krakowska Kuria i proboszcz ko¶cio³a wyrazili zgodê, przeprowadzono po¶pieszny remont krypty, informacje o miejscu ostatniego spoczynku ukaza³y siê w prasie. Wtedy jakie¶ miejscowe miernoty rzuci³y siê protestowaæ, sprzeciwiaæ, ¿±daæ zmiany decyzji. Nie bez znaczenia by³ fakt, ¿e kilka lat wcze¶niej ujawniono kontakty z bezpiek± jednego z protestuj±cych. Mali ludzie chwilowo okazali siê mocni: Kurtyka zosta³ pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Ale historia jest sprawiedliwa i – w przeciwieñstwie do s±dowych procedur – nie zna pojêcia przedawnienia. A Kraków – nie zapomni.
Ryszard Terlecki
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
