W tym roku bêdziemy obchodziæ wa¿n± dla Krakowa i Nowej Huty piêædziesi±t± rocznicê Obrony Krzy¿a. Uroczysto¶ci z tej okazji zapowiadaj± siê okazale i jeszcze nie raz trzeba bêdzie w tym miejscu wróciæ do historii bohaterskiej postawy mieszkañców Nowej Huty w kwietniu 1960 roku.
Dzi¶ jednak przypomnijmy inne wydarzenie, pó¼niejsze o dziesiêæ lat. 20 kwietnia 1970 roku w Nowej Hucie wmurowano kamieñ wêgielny pod budowê pomnika Lenina, wodza bolszewickiej rewolucji i jednego z twórców ¶wiatowego komunizmu. Niemcy, w czasie piêcioletniej okupacji Krakowa, nie zd±¿yli zbudowaæ pomnika Hitlera, nazwali tylko jego imieniem Rynek G³ówny. Po ucieczce Niemców w 1945 roku, ¶lady ich okupacji szybko zosta³y usuniête. Wkrótce jednak Sowieci narzucili kult innych wielkich zbrodniarzy. W 1955 roku w Parku Strzeleckim ko³o Dworca G³ównego postawiono pomnik, przedstawiaj±cy siedz±cych na ³awce Lenina i Stalina, podarowany Krakowowi przez rosyjskie miasto Gorki. Ju¿ po roku Stalin przesta³ byæ dobrze widziany w komunistycznej mitologii, próbowano wiêc odr±baæ Stalina i pozostawiæ samego Lenina. Okrojony pomnik wygl±da³ jednak tak okropnie, ¿e zdecydowano wiêc usun±æ tak¿e figurê drugiego z „bohaterów” komunizmu.
Przez jaki¶ czas krakowianie nie musieli ogl±daæ charakterystycznej sylwetki, co nie znaczy, ¿e krakowscy komuni¶ci o Leninie nie pamiêtali. Od 1954 roku w zagrabionym pa³acu Mañkowskich dzia³a³o muzeum Lenina, w którym gromadzono pami±tki z jego pobytu w Galicji w 1912 roku, a tak¿e zatruwano szkolne wycieczki historycznymi k³amstwami. Ponadto od 1949 roku jedna z g³ównych ulic Nowej Huty (obecna aleja „Solidarno¶ci”) nosi³a imiê Lenina, podobnie jak od 1954 roku nowohucki kombinat musia³ nazywaæ siê Huta im. Lenina.
W 1970 roku w Polsce obchodzono Rok Lenina, organizowano akademie, sesje, prelekcje, wystawy. Szko³y wykonywa³y „czyn spo³eczny”, koniecznie w niedzielê, w zak³adach pracy podejmowano „zobowi±zania produkcyjne” na cze¶æ wodza rewolucji. Gomu³ka, szef komunistycznej partii PZPR, obchodzi³ 65-lecie urodzin i zosta³ na Kremlu udekorowany orderem Lenina, najwy¿szym sowieckim odznaczeniem. Moskwy nie zawiód³ i kilka miesiêcy pó¼niej topi³ we krwi bunt robotników na Wybrze¿u, w czym pomaga³ mu ówczesny minister obrony Jaruzelski.
Pomys³ budowy pomnika Lenina w Nowej Hucie, powsta³ za Gomu³ki, ale zrealizowany zosta³ ju¿ za Gierka. Autorem tego „dzie³a” by³ rze¼biarz Marian Konieczny, a pomnik przez 16 lat szpeci³ Alejê Ró¿. Ods³oniêcia dokonano w 1973 roku, równie¿ w kwietniu, jakby celowo staraj±c siê zatrzeæ w pamiêci krakowian rocznicê Obrony Krzy¿a. Pod tym pomnikiem odbywa³y siê odt±d komunistyczne akademie, a pilnowaniem, aby kto¶ nie obrazi³ patrona najwiêkszych zbrodni w historii XX wieku, zajmowa³a siê milicja.
Sowieckie, czy jak kto woli komunistyczne czasy, to ponury epizod w dziejach naszego miasta. Warto pamiêtaæ, ¿e ci sami, którzy w 1960 roku chcieli zniszczyæ Krzy¿, w 1970 roku wznosili pomnik Lenina, a w 1981 roku wprowadzali stan wojenny. Wymiar sprawiedliwo¶ci potraktowa³ ich ³agodnie, ale historia jest bezlitosna, a prawda nie zna pojêcia przedawnienia.
Ryszard Terlecki
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
