Nawigacja
· Strona g³ówna
· Nowohuckie Linki
· Fotohistorie
· Szukaj
· Dzielnice
· NH - Miejsce dobre do ¿ycia
W G³osie
 Felietony
 Miss Nowej Huty -
XXI edycja

 Nowohucianie
 Humor
 Prawnik radzi
Ostatnie artyku³y
· [2024.03.29] Na ryby...
· [2024.03.29] ¦wiêtuj...
· Na niedzielê 31 marc...
· [2024.03.29] ¦wi±tec...
· [2024.03.22] Wiosenn...
Ostatnio na forum
Najnowsze tematy
· Na sprzeda¿ dzia³ka ...
· Akcja poboru krwi
· Krótkie w³osy - piel...
· Sekcja rekreacyjna G...
· TBS w nowej hucie?
Najciekawsze tematy
Brak tematów na forum
ZA£O¯ENIE PARKOWE W BRANICACH
Skwer, ogród, park - zieleñ. Ka¿dy z nas lubi spêdzaæ wolny czas na ³onie natury, która koi duszê, raduje serce i cieszy oczy. Dobroczynny wp³yw przyrody doceniali te¿ nasi przodkowie. Otaczali swoje domy ogrodami, a dwory i pa³ace parkami. Wiele z tych dworskich za³o¿eñ przetrwa³o, w lepszym lub gorszym stanie do dzi¶, pozwalaj±c tym samym i nam rozkoszowaæ siê tym, co zachwyca³o naszych przodków.
Jednym z takich terenów zielonych jest park w Branicach. Obszar parku zajmuje oko³o 6,3 ha. Posiada kszta³t zbli¿ony do kwadratu i ma uk³ad tarasowy. Górny taras po³o¿ony jest na prawie równym terenie. Taras dolny posiada wyra¼ny spadek w kierunku stawu, który obecnie jest zamulony i zaro¶niêty szuwarami i wierzbami. Na dolnym tarasie znajduj± siê dzia³ki uprawne.
Górny taras popularnie nazywa siê parkiem. Poro¶niêty jest on drzewami i niewielk± ilo¶ci± krzewów. W parku ro¶nie oko³o 20 gatunków drzew. Najm³odsze i najliczniej reprezentowane s± robinie. Prawdopodobnie s± to samosiewki, gdy¿ rosn± w sposób przypadkowy psuj±c pierwotn± kompozycjê parku krajobrazowego. Pozosta³e drzewa to lipy, jesiony, kasztanowce, topole bia³e oraz kilka starych, ponad stuletnich grabów, wchodz±cych w obrêb alei, która prawdopodobnie jest ¶ladem pierwotnego ogrodu w³oskiego. W parku brakuje rzadkich gatunków drzew. Ciekawsze okazy, w tym drzewa iglaste zosta³y wyciête po 1947 roku. Na terenie parku znajduje siê jeden pomnik przyrody, jest to okaza³a lipa drobnolistna. Ro¶nie w pó³nocnej czê¶ci parku za dworem.
Park w Branicach, na prze³omie wieków, zmienia³ swoje oblicze. Mo¿na wyró¿niæ 3 fazy rozwojowe. Pierwsza z nich to faza przypadaj±ca na wiek XVII. Powsta³ wtedy ogród geometryczny w³oski. Druga faza przypada na wiek XIX i jest to czas kiedy geometryczny ogród zostaje przekszta³cony w park krajobrazowy. Trzeci okres, pocz±tek XX wieku, to czas niewielkich zmian wprowadzanych przez kolejnych w³a¶cicieli majtku.
Renesansowy ogród w Branicach mia³ charakter w³oskiego ogrodu wielownêtrzowego tarasowego, w odmianie "szerokiej". " Ogród szeroki" to pochodna winnicy. Taki ogród po³o¿ony by³ na jednym lub kilku, w przypadku Branic dwóch, tarasach. W³a¶cicielami Branic byli wówczas Braniccy. W latach 1598-1605 Jan Branicki zatrudni³ w Branicach artystów w³oskich, którzy dokonali przebudowy, istniej±cego ju¿ dworu na styl renesansowy. Mo¿liwe, ¿e w³a¶nie w tym czasie powsta³ te¿ ogród. Analiza mapy z 1848, czyli tzw. katastru, pozwoli³a na przeprowadzenie teoretycznej rekonstrukcji pierwotnego ogrodu branickiego. Na wy¿szym tarasie znajdowa³a siê czê¶æ ozdobna oraz sad. Obie te czê¶ci oddzielone by³y od siebie alej± grabow±. Czê¶æ ozdobna podzielona by³a na 9 czê¶ci tzw. kwater, kszta³tem zbli¿onych do kwadratu. Ka¿dy z kwadratów otoczony by³ niskim ¿ywop³otem z bukszpanu a w ich wnêtrzach znajdowa³y siê rozmaite rodzaje kwiatów i zió³. Na ni¿szym tarasie znajdowa³ siê zapewne ogród warzywny.
Drug± fazê ogrodu w Branicach nale¿y powi±zaæ z budow± nowego dworu. W tekstach ¼ród³owych nie ma przekazów o dok³adnej dacie budowy tego obiektu. Czas powstania dworu datuje siê na prze³om XVIII i XIX wieku, kiedy to w³a¶cicielami Branic zostali Badeni. Wtedy te¿ prawdopodobnie zosta³ przeprojektowany ogród. Formy geometryczne zosta³y wyparte przez zapocz±tkowane w XVIII wieku uk³ady parku swobodnego. Park w Branicach otrzyma³ formê parku swobodnego w odmianie "arkadyjskiej". Kompozycjê parku krajobrazowego mo¿na odczytaæ ze wspomnianego wcze¶niej planu katastralnego. W istniej±cy obrys ogrodu geometrycznego wprowadzono nowe ¶cie¿ki. Aleja grabowa, która oddziela³a dawne wnêtrze ogrodu ozdobnego od sadu przejê³a funkcjê "dzikiej promenady". Dolny taras zachowa³ dawn± funkcjê ogrodu u¿ytkowego, gdzie znajdowa³y siê kwatery z drzewami owocowymi, warzywami i kwiatami.
Nowa kompozycja zwi±zana by³a z budynkiem dworu, przed którego frontem od strony po³udniowej, za³o¿ono dziedziniec. Po wschodniej i zachodniej stronie dziedziñca wybudowano dwie oficyny. Miêdzy dziedziñcem a stawem rozpo¶ciera³a siê ³±ka.
Na krawêdzi górnego tarasu, przy wschodniej granicy za³o¿enia, znajdowa³ siê budynek oran¿erii. Obie oficyny i oran¿eria istnia³y do lat 60-tych XX wieku.
Pocz±tek XX wieku to czas ostatnich zmian ogrodu branickiego. Stan parku w tym okresie mo¿na zrekonstruowaæ na podstawie mapy austriackiej z 1914 roku. W obrêbie dziedziñca uformowany by³ okr±g³y klomb. Przed dworem, po jego pó³nocnej stronie, znajdowa³a siê prostok±tna rabata kwiatowa, ramowana bukszpanem. Od pó³nocy, wzd³u¿ obecnej drogi dojazdowej rós³ strzy¿ony ¿ywop³ot. Aleja grabowa nadal istnia³a, ale czê¶æ parku gdzie pierwotnie znajdowa³ siê sad, by³a zaniedbana. W latach pó¼niejszych, gdy w³a¶cicielami maj±tku byli Starzewscy, powsta³ ceglany mur ograniczaj±cy park od wschodu, oraz kapliczka. Stan taki trwa³ do roku 1947, kiedy to nast±pi³o wyw³aszczenie Branic. Od tego czasu teren parku nie by³ konserwowany.
Obecnie w³a¶cicielem parku i znajduj±cych siê na jego terenie budynków, jest Muzeum Archeologiczne, które stara siê utrzymaæ swoje dobra w nale¿ytej kondycji nie trac±c nadziei na to, ¿e w przysz³o¶ci uda siê przywróciæ parkowi dawny blask.

Karolina Starczewska


Fot. Karolina Starczewska
Komentarze
Brak komentarzy. Mo¿e czas dodaæ swój?
Dodaj komentarz
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
Oceny
Tylko zarejestrowani u¿ytkownicy mog± oceniaæ zawarto¶æ strony

Zaloguj siê lub zarejestruj, ¿eby móc zag³osowaæ.

Brak ocen. Mo¿e czas dodaæ swoj±?
 
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)
Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
Logowanie
Nazwa u¿ytkownika

Has³o



Nie masz jeszcze konta?
Zarejestruj siê

Nie mo¿esz siê zalogowaæ?
Popro¶ o nowe has³o
Reklama


Wygenerowano w sekund: 0.05 27,219,853 unikalnych wizyt