Nawigacja
· Strona g³ówna
· Nowohuckie Linki
· Fotohistorie
· Szukaj
· Dzielnice
· NH - Miejsce dobre do ¿ycia
W G³osie
 Felietony
 Miss Nowej Huty -
XXI edycja

 Nowohucianie
 Humor
 Prawnik radzi
Ostatnie artyku³y
· [2024.03.29] Na ryby...
· [2024.03.29] ¦wiêtuj...
· Na niedzielê 31 marc...
· [2024.03.29] ¦wi±tec...
· [2024.03.22] Wiosenn...
Ostatnio na forum
Najnowsze tematy
· Na sprzeda¿ dzia³ka ...
· Akcja poboru krwi
· Krótkie w³osy - piel...
· Sekcja rekreacyjna G...
· TBS w nowej hucie?
Najciekawsze tematy
Brak tematów na forum
Co nam zosta³o z tych wnêtrz?
Sklep Cepelixu z oryginalnymi ¿yrandolami i kasetonami na suficie, z 75 niepowtarzalnymi talerzami (ludowy wzór na ¿adnym siê nie powtarza) lada i witrynami specjalnie dla tego wnêtrza zaprojektowanymi, to chyba jedyne miejsce w starej czê¶ci Nowej Huty, które przetrwa³o niemal w pierwotnym kszta³cie nadanym przez projektantów przesz³o 60 lat temu.
Jak jest – ka¿dy widzi. Sklepowe wnêtrza wokó³ Placu Centralnego zosta³y pozmieniane, przebudowane. Zmieni³o siê ich przeznaczenie,(na pocz±tku tego wieku zaczê³y wprowadzaæ siê tu banki), teraz – w dobie pandemii – wiele z dawnych lokali u¿ytkowych, szczególnie w Alei Ró¿ ¶wieci pustk±.
Jak by³o ? To co ocala³o, dzi¶ ró¿ni siê od tej pierwszej realizacji. Oryginalne wnêtrza sklepów wokó³ g³ównego placu Nowej Huty, mo¿na dzi¶ zobaczyæ ju¿ tylko na starych fotografiach. Znajdziemy je w katalogu do wystawy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dzieje Nowej Huty, autorstwa Leszka J. Sybili - „Nowohucki design, Historia wnêtrz i ich twórcy w latach 1949-1959”.
Ale historia nie stoi w miejscu i od wystawy, w 2007 roku, znowu wiele siê zmieni³o. W starych wnêtrzach pootwiera³y siê nowe lokale, niektóre ju¿ kilkakrotnie zmieni³y przeznaczenie.
Do wspomnieñ inspiruje pusta przestrzeñ sklepowa w centrum dzielnicy. Taka, jak ta, za wielk± szyb± wystawow± dawnego sklepu Cepelii w os. Centrum B, „odzyskana” po wyprowadzce w kwietniu ub. roku firmy telefonii komórkowej. Przez okno widaæ, ¿e na szczê¶cie ceramiczny charakterystyczny ¿yrandol siê zachowa³. W pierwotnym lokalu Cepelii by³y takie trzy. I wszystkie ocala³y. Wystrój sklepu rzemios³a artystycznego wraz z meblami projektowali arty¶ci i rzemie¶lnicy cepeliowscy. ¯yrandole wymy¶li³ Boles³aw Ksi±¿ek, ówczesny dyrektor artystyczny Spó³dzielni Rzemios³a Ludowego i Artystycznego „Kamionka” w £ysej Górze. Meble wykona³a Spó³dzielnia Rêkodzie³a Artystycznego „Meble Artystyczne” z Kalwarii Zebrzydowskiej. ¯yrandole mia³y 3,5 metra d³ugo¶ci, bo i samo pomieszczenie w którym zawis³y by³o wysokie. Podobnie, jak w innych reprezentacyjnych wnêtrzach wokó³ Placu Centralnego, siêga³o 5,8 metra wysoko¶ci.
Czê¶æ sklepu Ceplixu, bêd±cego nastêpca dawnej Cepelii, na razie stoi pusta. Cepelix czeka na decyzjê konserwatorsk±, która zdecyduje o przeznaczeniu i kszta³cie tej czê¶ci powierzchni dawnego sklepu. W ka¿dym razie drewniane lady i szafki wystawiennicze z tej czê¶ci dawnej Cepelii ocala³y. Lokal Cepelixu jest w³asno¶ci± miasta, wiêc o przetrwaniu decyduje tu wysoko¶æ czynszu.
- Turysta mieszkaj±cy w Nowej Hucie do nas zagl±dnie, kto¶ kto wyje¿d¿a za granicê, albo ma uroczysto¶æ w rodzinie i szuka prezentu… Kiedy¶ mieli¶my wiêcej bie¿ników, lniano-bawe³nianych. Dzi¶ nie ma kto ich tkaæ. St±d, w¶ród innych tych artystycznych wytworów rzemie¶lniczych oferujemy te ceramiczne ¶winki. Rêkodzie³o ludowe nie cieszy siê dzi¶ wziêciem, a one siê sprzedaj±. A najwiêcej - sprzedajemy kartek i pocztówek. Ich wybór mamy rzeczywi¶cie du¿y i odwiedzaj±cy Cepelix chêtnie je kupuj±. Najbardziej popularne s± te z „Leninem” i „pa³acem do¿ów” oraz Placem Centralnym z lotu ptaka – mówi pan Krzysztof.
Wniosek o wykup lokalu prowadz±cy sklep z³o¿yli jeszcze w 2012. Po czterech latach, w 2016 konserwator zabytków nie rekomendowa³ sprzeda¿y, motywuj±c odmowê, wiêksz± piecz± nad ruchomymi zabytkami. Mimo, ¿e do rejestru zabytków nie mo¿e byæ wpisane wyposa¿enie bêd±ce prywatn± w³asno¶ci±. A ono jest w³asno¶ci± Cepelixu - prywatn± w³asno¶ci±.
***
- W 1954 roku, zamieszka³em z rodzicami w bloku w os. Centrum B, tego w którym ju¿ wówczas znajdowa³ siê sklep Cepelii. Tu siê wychowa³em. Pamiêtam jeszcze wnêtrza dawnego sklepu sportowego, zanim zamieni³ siê w „Modê Polsk±”. Ju¿ wówczas zakryto oryginalny sufit, co mi siê wcale nie podoba³o – mówi pan Krzysztof.
Sklep z rzemios³em ludowym to jedno z nielicznych w starej czê¶ci Nowej Huty wnêtrz, które pomaga nam wyobraziæ sobie, jak sklepy w najbardziej reprezentacyjnym punkcie, „wizytówce” nowej dzielnicy, wygl±da³y. To nie by³y wnêtrza przypadkowe. Jak odnotowuje Leszek J. Sybila, w katalogu wystawy o nowohuckim designie - najpierw powstawa³y projekty. Wykonywane by³y przez specjalnie powo³any zespó³ architektów wnêtrz.
Projektowanie wnêtrz lokali u¿ytkowych wokó³ Placu Centralnego trwa³o od kwietnia 1953 roku do czerwca 1954. Przyjêto za³o¿enie, ¿e sale sprzeda¿y bêd± jednoprzestrzenne. Lady zosta³y usytuowano w jednej trzeciej odleg³o¶ci od ¶ciany. Posadzki wykonane by³y z lastriko.
Wiosn± 1955 roku przyst±piono do dekoracji i meblowania. Rozpoczêto - od wschodniej pierzei. Pod arkady w os. Centrum A (wtedy A-31), od strony ul. Jana Paw³a II (wtedy Igo³omskiej), wprowadzi³ siê sklep z galanteri± skórzan±. Autork± projektu wystroju, w tym ozdobnych krat przy drzwiach wej¶ciowych, siedmioramiennych ¶wieczników, elementów architektonicznych oraz sztukaterii, by³a Maria Michaj³ow.
Kolejnym realizowanym wnêtrzem by³ sklep cukierniczy „Markiza”, z charakterystycznymi ¿yrandolami, w kszta³cie odwróconych parasolek. Nastêpnym - kompleks trzech sklepów: sportowego, perfumerii i dziewiarskiego (pó¼niejszy „Gallux” i „Moda Polska). Wystrój tych sklepów zaprojektowa³ Zdzis³aw Szpyrkowski.
Od strony Al. Lenina (dzi¶ Al. Solidarno¶ci), pod arkadami umiejscowiono sklep obuwniczy. Na przeciwko – sklep z materia³ami tekstylnymi „Merino”; z wielkimi lustrami na ¶cianach, ozdobnymi ¿yrandolami i masywnymi meblami. Potem by³ sklep jubilerski z kryszta³owymi ¿yrandolami, a za nim - sklep Cepelii.
Nieco g³êbiej, przy Al. Ró¿ mie¶ci³a siê restauracja „Arkadia”, otwarta 22 lipca 1955 roku. Lokal w pierwotnym kszta³cie, dwupoziomowy ze sztukateri± i kolumnami oraz reprezentacyjnymi ¿yrandolami, przetrwa³ do koñca lat dziewiêædziesi±tych. Potem wprowadzi³ siê tu bank.
W bloku nr 3, na przed³u¿eniu Al. Ró¿ powsta³ sklep Desy, Dzie³a Sztuki i Antyki, a naprzeciwko – kawiarnia „Stylowa”.
W os. Centrum C (C-31) przy Al. Ró¿, umiejscowiono bar mleczny ozdobiony metalowymi ¿yrandolami. Do dzi¶ funkcjonuje w tym miejscu. Zachowa³y siê ¿yrandole, wyposa¿enie siê zmieni³o. Obok baru otwarto pierwsze nowohuckie kino „Aktualno¶ci”, funkcjonuj±ce do po³owy lat 60-tych.
Nastêpnymi lokalem w ci±gu Placu Centralnego by³a ksiêgarnia Skarbnica, prawdziwa „skarbnica” i przyk³ad nowohuckiego designu lat piêædziesi±tych. Wnêtrze ksiêgarni zaprojektowa³ Marian Steczowicz - z ozdobnymi ¿yrandolami, szafami i rega³ami na ksi±¿ki oraz sztukateri±, widoczn± na balkonie antresoli i wzorowana na sklepach warszawskiego MDM. Ksiêgarni ju¿ nie ma, zachowa³ siê w czê¶ci restauracyjnej ¿yrandol.
Za ksiêgarnia do dzi¶ trwa „Papirus”, sklep z artyku³ami papierniczymi z o¶mioramiennymi ¿yrandolami, rega³ami i ladami sklepowymi. Niezmieniony, ale i nieodnawiany.
Naprzeciwko, pod arkadami, w os. Centrum D (D-31), d³ugie lata funkcjonowa³ sklep z ceramik±, z charakterystycznymi ¿yrandolami i oszklonymi drewnianymi szafkami, przy oknach.
Na pozosta³ej d³ugo¶ci tej pierzei Centrum D, siedzibê mia³ Klub Miêdzynarodowej Ksi±¿ki i Prasy, dla starszych mieszkañców wnêtrze kultowe, jako pierwsze które pad³o ofiar± przemian historycznych, zaprzepaszczone wraz z meblami sztukateri± na ¶cianach i suficie, metalowymi dziewiêcio- i dwunastoramiennymi ¿yrandolami, bogato zdobion± balustrad± na antresoli oraz kratami na drzwiach wej¶ciowych.
Kwiaciarniê, która spe³nia sw± pierwotna funkcjê do dzi¶, wyposa¿ono w olbrzymi ¿yrandol, (konieczny w tych lokalach o wysokich sufitach), olbrzymie lustro, meble oraz rega³y na kwiaty z metalowymi nó¿kami. Klub MPiK i kwiaciarniê otwarto w 1956 roku.
Ostatnim wnêtrzem wokó³ Placu Centralnego, projektowanym specjalnie by³ salon filatelistyczny (od strony Al. Planu 6-letniego), dzi¶ Al. Jana Paw³a II.
***
Historia to i tylko sentyment starszych mieszkañców, którym wnêtrza sklepów i lokali wokó³ Placu Centralnego kojarz± siê z w³asn± m³odo¶ci± i m³odo¶ci± dzielnicy, czy co¶ wiêcej? Czy tylko ¶wiadectwo przesz³o¶ci, czy tak¿e warto¶æ estetyczna, artystyczna, historyczna czy mo¿e tak¿e pragmatyczna? Czy kto¶ dzi¶ nad tym siê zastanawia, czy przywi±zuje do tego wagê? Za kilka lat nikt ju¿ nie bêdzie ich pamiêta³. Pozostan± chyba tylko stare fotografie.
(krys)



¯yrandol z dawnej Cepelii.
Komentarze
Brak komentarzy. Mo¿e czas dodaæ swój?
Dodaj komentarz
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
Oceny
Tylko zarejestrowani u¿ytkownicy mog± oceniaæ zawarto¶æ strony

Zaloguj siê lub zarejestruj, ¿eby móc zag³osowaæ.

Brak ocen. Mo¿e czas dodaæ swoj±?
 
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)
Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
Logowanie
Nazwa u¿ytkownika

Has³o



Nie masz jeszcze konta?
Zarejestruj siê

Nie mo¿esz siê zalogowaæ?
Popro¶ o nowe has³o
Reklama


Wygenerowano w sekund: 0.05 27,215,655 unikalnych wizyt