Mo¿na zadaæ sobie pytanie: dlaczego Konstytucja 3 maja, która funkcjonowa³a tylko nieco ponad rok, wesz³a na trwa³e do naszej historii? Wiêcej, dlaczego sta³a siê wrêcz jednym z symboli naszej pañstwowo¶ci?
By zdaæ sobie sprawê z jej znaczenia, trzeba pamiêtaæ, ¿e przez wiêksz± czê¶æ XVIII wieku nasze pañstwo nie by³o suwerenne. Rosja i Prusy robi³y wszystko, aby Polska pozosta³a s³aba. S³aba zasad± liberum veto, parali¿uj±c± jakiekolwiek próby wprowadzenia niezbêdnych reform. S³aba s³abo¶ci± polskiego wojska, które liczy³o kilkadziesi±t tysiêcy ¿o³nierzy, podczas gdy pañstwa o¶cienne dysponowa³y armiami licz±cymi ponad 200 tysiêcy ludzi.
Jednak w roku 1788, gdy zebra³ siê Sejm, caryca Katarzyna II jakim¶ cudem zgodzi³a siê by zosta³ on skonfederowany. A na Sejmie skonfederowanym nie mo¿na by³o u¿yæ liberum veto. Takiego Sejmu nie mo¿na by³o zerwaæ. Dziêki temu Sejm zyska³ cztery lata faktycznej suwerenno¶ci. I gdy w Petersburgu zorientowano siê, ¿e na Sejmie wybuch³ bunt przeciwko Rosji, na jego zerwanie by³o ju¿ za pó¼no.
Wkrótce okaza³o siê, ¿e w pierwszym momencie uzyskania suwerenno¶ci i mo¿liwo¶ci dzia³ania potrafili¶my – jak czytamy we wstêpie do Konstytucji 3 maja – „zastarza³e rz±du polskiego wady usun±æ” i nadaæ Polsce kszta³t ustrojowy, który budzi³ w Europie szacunek, a polskiej ludno¶ci gwarantowa³ sprawne pañstwo. Konstytucja ta pokaza³a jednocze¶nie, ¿e mieli¶my elity, które wiedzia³y jak Polskê naprawiæ. Mieli¶my je w XVIII wieku i mamy je teraz.
Jan L. FRANCZYK
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
