Wêgierskie powstanie, które wybuch³o 60 lat temu, na prze³omie pa¼dziernika i listopada 1956 roku, by³o najwiêksz± i najbardziej tragiczn± prób± obalenia komunistycznej w³adzy, narzuconej Europie Wschodniej w 1945 roku. Trwa³o ponad dwa tygodnie, w walkach zginê³o ponad 2,5 tysi±ca powstañców, po jego upadku skazano na ¶mieræ i stracono ponad 200 osób. Sowiecka armia, licz±ca ponad 60 tys. ¿o³nierzy, przywróci³a komunistyczny re¿im w Budapeszcie i Wêgry a¿ do koñca lat 80-tych, podobnie jak Polska, pozostawa³y sowieck± koloni±.
Kilka miesiêcy wcze¶niej, w czerwcu 1956 roku wybuch³o jednodniowe powstanie w Poznaniu. Zaczê³o siê od strajku i demonstracji robotników, a skoñczy³o na rozbrajaniu ¿o³nierzy i milicjantów oraz za¿artych walkach ulicznych z bezpiek± i wojskiem. St³umione przez polskie dywizje pancerne, sprowadzone ze ¦l±ska, zmusi³o komunistyczne w³adze do politycznych zmian i z³agodzenia represji wobec spo³eczeñstwa. Doprowadzi³o do objêcia w³adzy przez Gomu³kê, który obiecywa³ reformy (obietnic nie dotrzyma³), a to z kolei zachêci³o Wêgrów do upominania siê o destalinizacjê w Budapeszcie. Wêgierskie powstanie zaczê³o siê od demonstracji pod pomnikiem Józefa Bema, zorganizowanej na znak solidarno¶ci z Polsk±.
Polacy nie zd±¿yli przyj¶æ z pomoc± Wêgrom, chocia¿ grupy polskiej m³odzie¿y szykowa³y siê do wziêcia udzia³u w powstaniu. Gdyby Polacy poderwali siê do walki równocze¶nie z Wêgrami, prawdopodobnie komunizm nie utrzyma³by siê ani w Polsce, ani na Wêgrzech. Sowieci nie byli w stanie skutecznie przeprowadziæ dwóch interwencji równocze¶nie. Po upadku wêgierskiego powstania, w Polsce masowo organizowano zbiórkê ¶rodków medycznych, oddawano krew, wysy³ano transporty z pomoc± ¿ywno¶ciow±, a tak¿e urz±dzano kolonie dla wêgierskich dzieci. Re¿im w Warszawie, w obawie przez wybuchem kolejnych rozruchów, przez kilka miesiêcy pozwala³ na spontanicznie organizowan± pomoc.
Okr±g³e rocznice, przypadaj±ce w tym roku, zostan± uroczy¶cie uczczone w Polsce i na Wêgrzech. Parlamenty obu zaprzyja¼nionych pañstw rok 2016 og³osz± Rokiem Solidarno¶ci Polsko-Wêgierskiej. Odpowiednia uchwa³a wêgierskiego parlamentu zostanie przyjêta w koñcu lutego. Podobne uchwa³y podejm± równie¿ polski Sejm i Senat. W czerwcu i pa¼dzierniku pañstwowe uroczysto¶ci odbêd± siê w Poznaniu i Budapeszcie.
Przywracanie pamiêci o dramatycznych wydarzeniach 1956 roku jest czê¶ci± polityki historycznej obu naszych pañstw. Po latach zamazywania historii, szczególnie historii najnowszej, zacierania ¶ladów pamiêci o zbrodniach komunizmu, tolerowania udzia³u by³ych komunistycznych aparatczyków w polskim ¿yciu publicznym, wyp³acania wysokich emerytur funkcjonariuszom S³u¿by Bezpieczeñstwa, chronienia symboli komunistycznej niewoli, polskie pañstwo przywraca w³a¶ciw± rangê tradycji walki o wolno¶æ i niepodleg³o¶æ Polski. Rz±dy Platformy i PSL usi³owa³y zak³amaæ najnowsz± historiê, m.in. dokonuj±c bezprecedensowego zamachu na nauczanie historii w polskiej szkole. Wa¿nym elementem dobrej zmiany w Polsce, bêdzie reforma edukacji, która z nauczania historii i polskiej literatury uczyni narzêdzie przywracania i umacniania narodowej to¿samo¶ci Polaków.
Ryszard Terlecki
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
