Tradycja i znaczenie Niedzieli Palmowej
Dodane przez Administrator dnia 27/03/2015 10:32:39
Szósta i ostatnia niedziela Wielkiego Postu nazywana jest Niedzielą Palmową. Pierwsze znane zapisy dotyczące tego święta pochodzą z dziennika pątniczki Egerii, a datowane są na lata osiemdziesiąte IV wieku. Zostało ono ustanowione na pamiątkę przybycia Chrystusa do Jerozolimy. Niedziela Palmowa, zwana też Niedzielą Męki Pańskiej, rozpoczyna Wielki Tydzień - czas szczególnego przygotowania duchowego do świąt, czas wyciszenia, skupienia i przeżywania męki Chrystusa.
W swoim dzienniku Egeria pisze o uroczystej procesji z Betanii do Jerozolimy. Według jej wspomnień jerozolimski patriarcha wsiadał na oślicę i wjeżdżał do Świętego Miasta, zaś zgromadzeni wierni, witając go w radości, ścielili przed nim swoje płaszcze i palmy. Następnie wszyscy udawali się do bazyliki Anastasis (Zmartwychwstania), gdzie sprawowano uroczystą liturgię.
Z Jerozolimy procesja Niedzieli Palmowej rozprzestrzeniła się na kraje chrześcijańskiego Wschodu. Później zwyczaj przyjął się również w Kościele zachodnim. Pierwszą udokumentowaną wzmiankę o procesji w Niedzielę Palmową w Kościele łacińskim przekazuje nam Teodulf z Orleanu (+ 821). Z kolei w Polsce procesja Niedzieli Palmowej obchodzona jest od średniowiecza.
W Krakowie od XVI wieku urządzano uroczystą centralną procesję do kościoła Mariackiego z figurką Pana Jezusa przymocowaną do osiołka. Tak pisał o tym wydarzeniu Mikołaj Rey: "W Kwietnią (tak również nazywana bywała Niedziela Palmowa – przyp. red.) kto bagniątka (bazi) nie połknął, a będowego (dębowego) Chrystusa do miasta nie doprowadził, to już dusznego zbawienia nie otrzymał (...). Uderzano się także gałązkami palmowymi (wierzbowymi), by rozkwitająca, pulsująca życiem wiosny witka udzieliła mocy, siły i nowej młodości".
Odnowiona liturgia posoborowa zaleca, aby wierni w Niedzielę Męki Pańskiej zgromadzili się przed kościołem, gdzie powinno odbyć się poświęcenie palm, odczytanie perykopy ewangelicznej o wjeździe Pana Jezusa do Jerozolimy i uroczysta procesja do kościoła. Podczas każdej Mszy św., zgodnie z wielowiekową tradycją czyta się opis Męki Pańskiej (według relacji Mateusza, Marka lub Łukasza - Ewangelię św. Jana odczytuje się w Wielki Piątek). W Polsce istniał kiedyś zwyczaj, że kapłan idący na czele procesji trzykrotnie pukał do zamkniętych drzwi kościoła, aż mu otworzono. Miało to symbolizować, iż Męka Zbawiciela na krzyżu otwarła nam bramy nieba.
Wykonywanie palm wielkanocnych ma w Polsce bogate tradycje. Szczególnie zwyczaj ten zachował się na Kurpiach oraz w Małopolsce w Lipnicy Murowanej i w Limanowej gdzie odbywają się coroczne konkursy na najdłuższą i najpiękniej wykonaną palmę. Palmy osiągają wysokość kilkudziesięciu metrów i muszą samodzielnie stać. Zrobione z wikliny, nie mogą zawierać żadnych metalowych części. Zdobione są baziami i kwiatami z bibuły. Poza Polską zwyczaj ten przetrwał także w południowych Niemczech oraz Austrii.
A ludowa mądrość głosi: Gdy w Palmową Niedzielę słońce świeci, będą pełne stodoły, beczki i sieci.
(f)
Fot. Andrzej Kalinowski