[2005.07.14] Czas na zmiany
Dodane przez Administrator dnia 14/07/2005 18:34:31

---

Nie należałem do zwolenników pomysłu, aby w miejsce Trzeciej Rzeczpospolitej rozpocząć budowę Czwartej. Przede wszystkim dlatego, że zwykle to nie politycy, ale historia przesądzają o końcu jednej epoki i początku następnej. Kresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów nie wymyślili zwolennicy Konfederacji Targowickiej: jej koniec przyniosły rozbiory i upadek Insurekcji Kościuszkowskiej. Druga Rzeczpospolita zakończyła się wraz z ustanowieniem na ziemiach Polski kolaboranckiego rządu, gdy w 1945 roku pod presją Stalina przywódcy antyhitlerowskiej koalicji zgodzili się na zmianę granic i narzucenie Polakom sowieckiego systemu politycznego. W lipcu 1945 roku – o rocznicy tej zapomniano w rozgardiaszu przedwyborczych przygotowań – Stany Zjednoczone i Wielka Brytania cofnęły swoje uznanie dla legalnego i konstytucyjnego rządu Rzeczpospolitej, rezydującego w Londynie i poparły tzw. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, utworzony w Moskwie pod czujnym okiem NKWD. To był koniec Drugiej Rzeczpospolitej
Przez następne 45 lat Polska pozostawała pozbawiona niepodległego państwa i dopiero po przeprowadzeniu wolnych wyborów, rozwiązaniu Paktu Warszawskiego oraz wycofaniu wojsk sowieckich (wówczas już rosyjskich) z Polski, można było mówić o powstaniu Trzeciej Rzeczpospolitej. W kraju, który przez pół wieku poddawany był przymusowej sowietyzacji, trudno o radykalne zerwanie z niechlubną przeszłością. Dlatego wolna Polska nie uporała się ze spadkiem po komunizmie, ani w polityce, ani w gospodarce, ani w mentalności znacznej części społeczeństwa. Komunistyczni aparatczycy przeobrazili się w niezłomnych demokratów, funkcjonariusze bezpieki zajęli się ochroną praw obywateli, sprzedajni propagandziści wystąpili w obronie wolności słowa. Ponieważ jednak większość Polaków zrezygnowała z myśli o rewanżu za zmarnowane lata gospodarczej, edukacyjnej, cywilizacyjnej i moralnej zapaści, zafundowanej przez PRL, byli komuniści nie tylko nie ponieśli żadnej kary, ale jeszcze zdołali utrzymać i pomnożyć kradzione majątki. Pojawiły się więc opinie, że Trzecia Rzeczpospolita okazała się etapem przejściowym – między sowieckim protektoratem, a suwerennym i demokratycznym państwem.
Gdy w zeszłą sobotę w telewizyjnych migawkach widziałem scenę opuszczania sali posiedzeń sejmowej komisji śledczej przez Włodzimierza Cimoszewicza, demonstrującego swoją pogardę dla Sejmu (którego – o ironio – jest marszałkiem), dla prawa i dla demokracji, pomyślałem, że gruntowna odnowa polskiego życia politycznego stała się pilna i konieczna. Kilka miesięcy temu pisałem w tym miejscu o tym, jak poprzedni marszałek Sejmu pod adresem niezawisłego sądu publicznie wykrzykiwał obraźliwe słowa. Stawianie się ponad prawem i kpienie z demokratycznych procedur, nie tak dawno było przywilejem funkcjonariuszy totalitarnego reżimu. Podobne zachowania w warunkach z trudem odbudowanej demokracji zasługują na stanowczą reakcję polityków, opinii publicznej i mediów. Czy na taką reakcję zdobędzie się Trzecia Rzeczpospolita?
Przedwyborcze sondaże pokazują, że rachunki przeszłości nie zostały jeszcze zamknięte. Codziennie mówią o tym również gazety: o szerzącej się korupcji, o nieudolności aparatu sprawiedliwości, o niekompetencji władzy. Czy rzeczywiście jesteśmy bezsilni? Czy pozostaniemy bezradni? Czy nie zdołamy uporać się z plagami, zatruwającymi nasze publiczne życie? Odpowiedź na te pytania przyniosą wrześniowe i październikowe wybory. Oby tylko nie okazało się, że znów zmarnowaliśmy swoją szansę.
Ryszard Terlecki