Nawigacja
· Strona g³ówna
· Nowohuckie Linki
· Fotohistorie
· Szukaj
· Dzielnice
· NH - Miejsce dobre do ¿ycia
W G³osie
 Felietony
 Miss Nowej Huty -
XXI edycja

 Nowohucianie
 Humor
 Prawnik radzi
Ostatnie artyku³y
· [2024.03.29] Na ryby...
· [2024.03.29] ¦wiêtuj...
· Na niedzielê 31 marc...
· [2024.03.29] ¦wi±tec...
· [2024.03.22] Wiosenn...
Ostatnio na forum
Najnowsze tematy
· Na sprzeda¿ dzia³ka ...
· Akcja poboru krwi
· Krótkie w³osy - piel...
· Sekcja rekreacyjna G...
· TBS w nowej hucie?
Najciekawsze tematy
Brak tematów na forum
Artysta rodzinny
Jan
Mia³ 14 lat gdy poszed³ do Szko³y Sztuk Piêknych. Je¶li chodzi o naukê - w m³odo¶ci nie bardzo siê do niej przyk³ada³, ku zmartwieniu ojca, Czecha, nauczyciela muzyki. Skoñczy³ ni¿sze gimnazjum, ale, jak wynika ze ¶wiadectw, uczy³ siê niespecjalnie. Nie dosta³ promocji do nastêpnej klasy. Nic mo¿e dziwnego, gdy¿ na lekcjach rysowa³ karykatury swoich nauczycieli. Ojciec – w¶ciek³y - zabra³ go z gimnazjum i zapisa³ w³a¶nie do Szko³y Sztuk Piêknych.
Ale… Jan Matejko by³ genialnym samoukiem. Nadrobi³ braki w edukacji na tyle, ¿e Uniwersytet Jagielloñski przyzna³ mu tytu³ doktora honoris causa historii!
Nie by³ atrakcyjny fizycznie. Mia³ zaledwie 160 cm wzrostu, od malowania i trzymania pêdzla – krzyw± ³opatkê i z³amany nos. Portrety i zdjêcia akurat ten defekt retuszem ³agodz±, ale maska po¶miertna pokazuje, ¿e faktycznie skutki urazu by³y du¿e. Ze wzglêdu na litry wypijanej kawy i dziesi±tki wypalanych papierosów, co pog³êbia³o jego problemy ¿o³±dkowe – by³ bardzo szczup³y. Nie móg³ siê specjalnie podobaæ...
Teodora
By³a postawn± kobiet± - wzrostu 1,70 m. Szalenie mu siê podoba³a, spe³nia³a idea³ jego urody. Mia³a szafirowe oczy i by³a szatynk± – do¶æ rzadkie po³±czenie. Malowa³ j± jako królow± Bonê, ale na obrazie zmieni³ kolor w³osów na blond.
Ojciec Teodory zmar³ wcze¶nie. Pozostawi³ dwie córki i dwóch snów. Jeden zosta³ ksiêdzem, drugi zgin±³ w Powstaniu Styczniowym. Siostra Teodory wysz³a za sêdziego z Bochni, a ona, najm³odsze dziecko pozosta³a przy matce. Szkó³ niemal nie koñczy³a. Uczy³a siê graæ na fortepianie - u ojca Matejki. Janowi podoba³a siê do tego stopnia, ¿e obieca³ czekaæ na ni±, a¿ ukoñczy lat osiemna¶cie. Poza tym trudno my¶leæ o ma³¿eñstwie, gdy ¿yje siê „od obrazu do obrazu” i nie ma sta³ych dochodów. Dopiero, gdy otrzyma³ z³oty medal na wstawie w Pary¿u za „Kazanie Skargi” poprosi³ o rêkê Teodory.
Ma³¿eñstwo
Gdy dla oszczêdno¶ci Teodora z matk± wyprowadzi³y siê do Bochni, m³oda panna bra³± udzia³ w „¿ywych obrazach” – popularnych wówczas teatralnych inscenizacjach Wkrótce jednak matka jej tego zabroni³a. Mo¿e z my¶l± o zam±¿pój¶ciu, bo „staraj±cy siê” nawet my¶leæ nie chcia³ o ewentualnej dalszej „karierze scenicznej” przysz³ej ¿ony. Matejko pisze: „Gdyby panna Todora dotknê³a desek teatralnych nigdy bym siê z ni± nie o¿eni³... Takie to by³y drobnomieszczañskie czasy
Ale tak naprawdê to ona najpierw propozycj± ma³¿eñstwa wcale nie by³a zaszczycona. Gdy – ówczesn± moda na o¶wiadczyny przyniós³ pier¶cionek zarêczynowy z szafirowym oczkiem i brylancikami – rzuci³a go na pod³ogê i wybuch³a p³aczem.
Przekona³y j± perswazje matki – wszak by³a pann± bez posagu, tylko ze skromn± wypraw±. a starszy o 6 lat Matejko bêdzie dobrym mê¿em i bêdzie j± szanowa³.
Gdy by³a w ci±¿y z pierwszym dzieckiem pojechali z mê¿em do Pary¿a. On zafascynowany zwiedza³ muzea, ona nie czu³a siê zbyt dobrze. Rozty³a siê...Urodzi³a syna, nastêpnie dwie córki, potem kolejnego syna i córeczkê Reginê, która umar³a jako dziecko. Teodora chorowa³a na cukrzycê, a w tamtych czasach nie by³o jeszcze insuliny. Jej niezrównowa¿one nastroje prawdopodobnie skutek choroby, spowodowa³y, ¿e Matejko uleg³ perswazji w³asnego sekretarza Mariana Gorzkowskiego by zamkn±æ pani± Matejkow± w szpitalu psychiatrycznym. Gdy wysz³a stamt±d – ustanowiono dla niej „kuratora”, „by zapobiec jej rozrzutno¶ci”. Bo Teodora Matejkowa potrafi³a kupiæ w sklepiku i 12 par rêkawiczek na raz - „niech wiedz± ¿e Matejkowa kupuje”, gdy¿ imponowa³o jej, ¿e jest ¿on± tak docenianego malarza.
Relacje pomiêdzy obojgiem znamy z nieco wykrzywionej relacji owego w³a¶nie sekretarza Matejki. Marian Gorzkowski nie lubi³ pani Matejkowej. Ona te¿ by³a mu niechêtna, bo gdy ona chcia³a rozmówiæ siê z mê¿em, broni³ jej wstêpu do pracowni odpowiadaj±c: „Mistrz pracuje, nie ma czasu, pani nie wejdzie..”.
Troskliwy ojciec
W roku 1876 Jan Matejko kupi³ od Kirchmayerów posiad³o¶æ w Krzes³awicach: dworek z otaczaj±cym go ogrodem, sadem i zabudowaniami gospodarczymi oraz gruntem ornym, wcale nie z mi³o¶ci do ziemi i wsi. Ta – raczej go nie interesowa³a, przecie¿ na swoich obrazach uwiecznia³ najwa¿niejsze i wznios³e momenty z historii Polski a na portretach – królów i najznamienitszych obywateli Krakowa!
Ale czego nie robi siê dla rodziny! Artysta mia³ czworo dzieci – najstarszy Tadeusz mia³ w 1786 roku jedena¶cie lat, a najm³odszy Jerzy zaledwie trzy lata. Ku zmartwieniu rodziny dzieciaki ci±gle chorowa³y. Opiekuj±cy siê ma³ymi Matejkami znakomity lekarz Maciej Jakubowski, pierwszy profesor pediatrii na Uniwersytecie Jagielloñskim i zarazem kierownik pierwszej kliniki chorób dzieciêcych im. ¶w. Ludwika, zaleci³ zmianê klimatu. Stwierdzi³, ¿e dzieci trzeba jak najczê¶ciej wysy³aæ z miasta na wie¶, na zdrowe powietrze. W tej sytuacji atysta zacz±³ szukaæ jakiego¶ dworku niezbyt oddalonego od Krakowa. Nie dalej, by mo¿na by³o dojechaæ bryczk± z koñmi – opowiada kustosz dworku Jana Matejki w Krzes³awicach Maria Przemecka – Zieliñska.
Akurat sprzeda³ obraz „Batory pod Pskowem”, hrabiemu Benedyktowi Tyszkiewiczowi i uzyskana gotówka starczy³a na zakup kilkupokojowego dworku. Dwór odnowi³, urz±dzi³ i dobudowa³ doñ pracowniê malarsk±.
Dworek
W tym czasie, oko³o 1870 roku, Krzes³awice liczy³y 468 mieszkañców. Do gromady nale¿a³o 485 morgów gruntu (oko³o 280 ha) za¶ do Kirchamjera od którego kupi³ dwór Jan Matejko - oko³o 200 hektarów. Za czasów Matejki dworek wygl±da³ nieco inaczej. „Paradne” wej¶cie by³o z drugiej strony – ganek znajdowa³ siê od strony sadu i ogrodu. Od strony dzisiejszego wej¶cia znajdowa³y siê zabudowania gospodarcze.
Matejko wraz z rodzin± nadal na sta³e mieszka³ na sta³e w kamienicy przy ul. Floriañskiej 41 w Krakowie, sk±d w ci±gu piêciu minut dociera³ piechot± do Szko³y Sztuk Piêknych, w której pracowa³. W odleg³ych o 14 km od Krakowa Krzes³awicach przebywa³ wraz z rodzin± podczas letnich wakacji. Przez lat dwadzie¶cia.
Tu w dobudowanej w parku pracowni powsta³y m.in. „Rzeczpospolita Babiñska” z sadem krzes³awickim w tle, liczne studia i portrety. Malowa³ tu te¿ w 1887 roku obraz „Ko¶ciuszko pod Rac³awicami”, a ¿e historyczne obrazy najpierw skrupulatnie dokumentowa³ - od ch³opów krzes³awickich kupowa³ sukmany krakowskie, w których chodzili w niedzielê do ko¶cio³a, by je potem uwieczniæ na obrazie – podkre¶la kustosz dworku.
By³ kochaj±cym ojcem, a swoje dzieci rozpieszcza³. Kupi³ im do zabawy osio³ka i rysowa³ je, biegaj±ce miêdzy kurami i prosiêtami przed dworkiem, b±d¼ ci±gn±ce os³a za ogon. Szkice te przechowywane s± w zbiorach Domu Matejki przy ulicy Floriañskiej w Krakowie.
W lipcu 1892 roku odby³y siê w Krzes³awicach zarêczyny córki Jana Matejki, Beaty z Wincentym Kirchmayerem. W zimie 1893 roku przyjecha³ powa¿nie ju¿ chory Matejko do Krzes³awic na pogrzeb swojej s³u¿±cej. Parê miesiêcy pó¼niej, 1 listopada 1893 r. artysta zmar³ na nowotwór w domu przy ul. Floriañskiej, w wieku 55 lat.
***
Doktor Dietl zmartwiony stanem zdrowia zapracowanego artysty wys³a³ go na leczenie do Karlovych Varów, ale Matejko wróci³ po tygodniu bo...siê nudzi³ bez malowania.. Gdy pracowa³ nad „¦lubami Jana Kazimierza” nagle zemdla³ Chorowa³ przez tydzieñ i zmar³- 1 listopada 1893 roku, w wieku 55 lat...
Dworek odziedziczy³ syn Tadeusz. Szybko sprzeda³ go Teodorowi Cybulskiemu, którego dzieci Jan Matejko trzyma³ do chrztu i który prowadzi³ mu gospodarstwo. Córka Cybulskiego, po Maria Burzyñska podarowa³a dworek Towarzystwu Przyjació³ Sztuk Piêknych na dom pami±tek po Matejce.
Krystyna Lenczowska
PS.
Latem dworek Jana Matejki w Krzes³awicach zwiedzaæ mo¿na codziennie: od poniedzia³ku do pi±tku od godz 8.15 do 18.00, w soboty i niedziele od godz. 10.00 do 18.00.
Komentarze
Brak komentarzy. Mo¿e czas dodaæ swój?
Dodaj komentarz
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
Oceny
Tylko zarejestrowani u¿ytkownicy mog± oceniaæ zawarto¶æ strony

Zaloguj siê lub zarejestruj, ¿eby móc zag³osowaæ.

Brak ocen. Mo¿e czas dodaæ swoj±?
 
Ten serwis u¿ywa cookies i podobnych technologii (brak zmiany ustawienia przegl±darki oznacza zgodê na to)
Prezentowane na stronie internetowej informacje stanowi± tylko czê¶æ materia³ów, które w ca³o¶ci znale¼æ mo¿na w wersji drukowanej "G³osu - Tygodnika Nowohuckiego".
Logowanie
Nazwa u¿ytkownika

Has³o



Nie masz jeszcze konta?
Zarejestruj siê

Nie mo¿esz siê zalogowaæ?
Popro¶ o nowe has³o
Reklama


Wygenerowano w sekund: 0.06 27,220,454 unikalnych wizyt